Archeologische opgraving aan de Schildstraat te Kleine Spouwen

Bij archeologische opgravingen in Kleine Spouwen (Bilzen, Limburg) is een Romeinse nederzetting met grafveld gevonden. De opgravingen gebeurden op een terrein van de steenfabriek Vandersanden. Het onderzoek leverde naar schatting drieduizend fragmenten aardewerk op en zou wijzen op een belangrijke artisanale bedrijvigheid. De resultaten van de opgravingen zijn uniek voor de regio, aangezien tot dusver weinig geweten was over bijgebouwen en werkplaatsen op Romeinse erven. Vorige week werd het onderzoek naar de Romeinse nederzetting en het grafveld in Kleine Spouwen afgerond. Uit een eerste analyse blijken de resultaten veelbelovend voor de studie van de Romeinse periode in de regio. Aanleiding voor de archeologische opgravingen was een proefsleuvenonderzoek eind 2007. Het onderzoek was in handen van ARON bvba uit Sint-Truiden. Op 26 mei startte het archeologisch onderzoek op het 1 hectare-grote terrein. De bouwheer, Vandersanden Steenfabrieken nv, financierde niet enkel het gehele onderzoek uit hoofde van de decretale zorgplicht, zij zorgden ook voor een vlekkeloze organisatie. Dit bewijst nogmaals dat met een constructieve instelling van de partners een voor de regio belangrijke Gallo-Romeinse site op een degelijke manier kan opgegraven worden.

De eerste resultaten tonen dat het om een inheems-Romeinse nederzetting gaat, die twee fasen telt: een fase uit de 1ste helft van de 1ste eeuw n. Chr. en een fase uit de 2de helft van de 2de eeuw - begin van de 3de eeuw n. Chr. Doorgedreven onderzoek van de vondsten is volop aan de gang. Uit de eerste fase stamt een omgreppeld huis van het Alphen-Ekeren type. Dat is een huis met zware nokstaanders. De wanden van het huis werden niet aangetroffen, maar aangenomen wordt dat ze uit vlechtwerk bestonden dat met leem werd bestreken. Uit diezelfde fase stammen waarschijnlijk ook twee grafmonumenten. Voor een precieze chronologie is het echter wachten op de bevestiging ervan door de koolstofdatering.

De meeste sporen die ontdekt werden tijdens het onderzoek stammen uit de tweede fase. Het gaat om minimum twee huisplattegronden met zware nokstaanders, enkele greppels, een poel, een waterput, een spieker (of graanopslagplaats), een hutkom, een leemwinningskuil en een vijftal kuilen boordevol Romeins aardewerk, houtskool, ijzerslakken en enkele wetstenen. Dit laat vermoeden dat het gaat om afval van een werkplaats zoals een smidse. Ook uit deze fase zijn een aantal grafstructuren bekend. In één ervan werden vijf recipiënten uit aardewerk, een glazen kopje en een haarspeld aangetroffen.

Het onderzoek leverde – de twee fasen samen – naar schatting drieduizend fragmenten aardewerk op. De interpretatie van al deze vondsten staat op dit moment nog ter discussie. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk welke plaats deze nederzetting inneemt ten opzichte van gelijkaardige nederzettingen (Veldwezelt, Kesselt) en de diverse villaterreinen (Smeermaas, Neerharen-Rekem,…) die het gebied rijk is. Het is wel zo dat de vondsten wijzen in de richting van een forse artisanale bedrijvigheid én dat in de buurt wel sporen van een villa(domein) werden aangetroffen. Het belang van het archeologische onderzoek zit in het feit dat over bijgebouwen en werkplaatsen op Romeinse erven tot dusver weinig geweten is. Vroeger onderzoek beperkte zich – vaak noodgedwongen – tot het hoofdgebouw (de villa). De resultaten van het onderzoek in Kleine Spouwen zijn dan ook vrij uniek voor de regio.

Bron: Zuid-Oost-Limburgse Archeologische Dienst (ZOLAD)
Foto’s: ARON bvba

Met dank aan:
Vandersanden Steenfabrieken nv
Edgard Gaens (Machinewerk), Arjan van der Star (Bodemkundig advies), Alain Vanderhoeven (VIOE), Wim De Clercq (UG), Tim Vanderbeken (ZOLAD), Ingrid Vanderhoydonck (Agentschap RO Vlaanderen)

FATH B. en WESEMAEL E. (2008), Archeologische opgraving aan de Schildstraat te Kleine-Spouwen (Bilzen). Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Vandersanden Steenfabrieken nv (ARON Rapport 37), Sint-Truiden.